گفتگو با دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی

آقای دکتر، لطفا کمی درباره ی سوابق آشنایی خودتان با مرحوم آیت ا... صائنی بفرمایید:

بسم الله الرحمن الرحیم

سابقه ی آشنایی ما با مرحوم آیت ا... صائنی(ره) به حوزه علمیه قم برمی گردد. ما هر دو از طلّاب مدرسه ی حجتیّه قم بودیم. هر دو طلبه ی یک مدرسه بودیم، اما این به تنهایی سوابق آشنایی ما نیست، و کافی در رفاقت ما نبود. طلّاب بسیاری در آن مدرسه بودند. آشنایی بیش تر ما به حلقه ی درس شبانه ی مرحوم علّامه طباطبایی(ره) بر می گردد. مرحوم علّامه طباطبایی، غیر از درس های روزانه ای که داشت، یک جلسه ی شبانه ای هم داشتند که هفته ای دو شب به صورت سیّار در منازل تشکیل میشود، تعداد انگشت شماری می توانستند در این جلسه حضور پیدا کنند. این جلسه عمومی نبود. مرحوم آیت ا... صائنی و بنده، از اعضای این جلسه بودیم. همین جلسه، مقدمه آشنایی بیش تر و ایجاد صمیمیت بین بنده و آن مرحوم شد. در مباحث فلسفی که شب های پنج شنبه و جمعه در محضر علّامه ی طباطبایی مطرح می شد و همچنین در مباحث مهم دیگری با هم بحث و گفت و گو داشتیم و به اصطلاح، هم مباحثه بودیم. البته، مرحوم آیت اله صائنی در مباحثی هم که بعدا" مرحوم علامه  هانری کربن استاد دانشگاه سوربن فرانسه در تهران داشتند، بعضا" شرکت می کردند. البته، بنده به صورت مرتب در این مباحث حضور داشتم. بنده و مرحوم آیت اله صائنی هر دو همراه علامه طباطبایی از قم به تهران می رفتیم و در این مباحث حضور می یافتیم.

من، ایشان را مجتهد مسلم و صاحبنظر در علوم اسلامی می دانم. متاسفانه، مرحوم آیت اله صائنی مظلوم واقع شد و قدر و جایگاه ایشان مجهول ماند. شخصیت بزرگی مانند ایشان در زنجان قدرشان شناخته نشد.

 آقای دکتر، لطفا" علمایی را که در این حلقه ی درسی مرحوم علامه شرکت می کردند، نام ببرید:

البته، همه آن ها الان در یاد من نیست، اما در دوره اول این حلقه، آیت اله منتظری، آیت اله مطهری، آیت اله سید جلال الدین آشتیانی، آیت اله سید عزالدین زنجانی و ... حضور داشتند، و در دوره دوم این حلقه درسی، بنده، مرحوم آیت اله صائنی، آقایان حسن زاده ی آملی، جوادی آملی، سید عباس ابوترابی، مرحوم شیخ عباس ایزدی نجف آبادی، سید محمد خامنه ای، مرحوم آقای اویسی قزوینی و چند نفر دیگر که فعلا" در ذهنم نیست، حضور داشتیم.

آقای دکتر، جایگاه مرحوم آقای صائنی را در این حلقه ی درسی چگونه دیدید؟

این افرادی که نام بردم، همگی برجسته بودند. در جایگاهی بودند که، به این حلقه راه یافته بودند، چون همه کس نمی توانست در این حلقه راه پیدا کند. مرحوم آیت اله صائنی، یکی از برجستگان این حلقه درسی بود.

آقای صائنی را از حیث مشرب فلسفی در زمره ی کدام یک از مشرب های فلسفی می دانید؟

همه ی افرادی که در این حلقه ی درسی حضور داشتند، دارای مشرب صدرایی بودند. خود مرحوم علامه نیز، به یک معنی صدرایی بود، اما نه به این معنی که مقلّد ملاصدرا باشند، اما اگر بخواهیم که به این سوال پاسخ صحیح بدهیم، باید بگوییم که آقای صائنی هم صدرایی بود.

آقای دکتر، رابطه مرحوم آقای صائنی با مکتب اشراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر کسی با مکتب صدرایی رابطه داشته باشد، طبعا" با مکتب اشراق هم سر و سرّی خواهد داشت، اما این که کار به خصوصی در این زمینه انجام بدهند، بنده اطلاعی ندارم، ولی به طور کلی مرحوم آقای صائنی مذاق اشراقی داشتند.

آقای دکتر من اطلاعیه هایی از قیام 15 خرداد 1342دیده ام که به امضای مرحوم صائنی رسیده است همچنین در تاریخچه ی حسینیه ی ارشاد، نام آقای صائنی را هم در زمره سخنرانان این حسینیه دیدم؟

البته، بنده یادم نیست. ولی به صورت کلی آقای صائنی با خاندان پهلوی خوب نبود و طبعا" با مبارزان آن زمان همکاری داشت.

افردی مانند مرحوم سعید محسن که توسط رژیم شاه اعدام شد، به حجره ایشان می آمدند و حتی شب ها را در آنجا می خوابیدند. من با سعید محسن در حجره ی آقای صائنی آشنا شدم.

آقای دکتر، اگر بخواهید، یک ارزیابی کلی از شخصیت آیت اله صانی داشته باشید؟

مرحوم آیت ا.. صائنی، در دوران طلبگی، یکی از برجسته ترین طلّاب قم در آن زمان بود. ایشان، در فقه و اصول صاحب نظر بود و در مباحثی که با هم داشتیم من ایشان را در فقه و اصول بسیار مسلط می یافتم. من، ایشان را مجتهد مسلم و صاحب نظر در علوم اسلامی می دانم.متأسفانه، مرحوم آیت ا... صائنی مظلوم واقع شد و قدر و جایگاه ایشان مجهول ماند. شخصیت بزرگی مانند ایشان در زنجان قدرشان شناخته نشد و وقتی در شهر خودشان این گونه مظلوم و مجهول بودند، در جاهای دیگر به طریق اولی.